2.2 Provinciale wegen | Jaarverslag 2018

De kapitaalgoederen van de provincie voor wegen en vaarwegen worden beheerd en onderhouden. De kapitaalgoederen, ook wel assets genoemd, worden onderverdeeld in verharding, kunstwerken, wegmeubilair, groen, openbare verlichting, verkeersregelinginstallaties, verkeersmanagement en vaarwegen. De omvang van het areaal per asset, het niveau van onderhoud (kwaliteit B, sober, doelmatig en duurzaam) en de inschatting van de daarbij behorende middelen op de lange termijn is door PS in 2016 vastgelegd in de Nota kapitaalgoederen Wegen en vaarwegen. In 2018 is de nota geactualiseerd en uitgebreid. Voor de vele concrete gegevens per asset verwijzen wij naar deze documenten.

Op basis van deze nota’s met onderliggende uitvoeringsplannen is het onderhoud van de kapitaalgoederen in 2018 uitgevoerd. Tevens heeft verdere professionalisering van het assetmanagement plaatsgevonden. Assetmanagement is het optimaal beheren van kapitaalgoederen, de balans tussen prestaties, risico’s en kosten. Hierbij gelden de uitgangspunten dat de wegen duurzaam veilig zijn en de doorstroming wordt bevorderd. Naast bereikbaarheid draagt de provincie ook een bij aan een veilige en leefbare omgeving. Bij beheer en onderhoud wordt zoveel als mogelijk gewerkt volgens het systeem van de trajectbenadering. Tevens wordt veelvuldig ’s nachts gewerkt, om de verkeersmobiliteit binnen de provincie zo min mogelijk te frustreren.

Bij het assetmanagement maken we sinds eind 2017 gebruik van het beheermanagementsysteem iAsset. Hierin worden de areaal- en onderhoudsgegevens met onderhoudsgegevens eenduidig opgeslagen en beheerd. iAsset is tevens gekoppeld aan het provinciaal BGT systeem en een systeem voor storingsregistratie.

Verharding

Het beheer en onderhoud van de verharding van de provinciale wegen vindt plaats op basis van meting en inspectie van de kwaliteit. Het ambitieniveau is “kwaliteitsniveau B” volgens de CROW-systematiek. Afgelopen jaren heeft voortdurende aandacht naar verhoging van de kwaliteit van de verharding op de provinciale wegen effect gehad. De kwaliteit van het areaal voldoet inmiddels voor 95% in 2018.
Op enkele wegvakken kon het geplande onderhoud nog niet worden uitgevoerd. Het betreft de N237 tussen de N413 en de Stichtse Rotonde, vanwege niet te leveren specifieke steenslag voor het geluid reducerend asfalt.
Tevens is nog geen groot onderhoud uitgevoerd op de N224 traverse Renswoude, de N402 ter hoogte van de Slootdijk/Kerklaan in Loenen en de N410 tussen Bunnik en Houten omdat de infrastructurele aanpassingen die samen met het groot onderhoud moeten worden uitgevoerd (trajectaanpak) meer voorbereidingstijd vergen dan oorspronkelijk was voorzien. De uitgestelde onderhoudstrajecten zijn ingepland voor 2019.

Kunstwerken

Civiele kunstwerken kennen een grote diversiteit in typen, functies, materialen en omvang. Het betreft o.a. bruggen, viaducten, tunnels, damwanden en geluidsschermen. Ze dienen in goede staat, functioneel, veilig en schoon, te worden gehouden. Ook bij deze asset wordt onderhoud grotendeels uitgevoerd op basis van resultaten uit inspecties: schouw, toestandsinspectie en conditiemeting NEN2767-4.
Het geplande onderhoud voor 2018 is nagenoeg in z’n geheel uitgevoerd. In verband met bijkomend ongepland onderhoud wordt een beperkt aantal onderhoudsmaatregelen doorgeschoven naar 2019.

Wegmeubilair

De asset wegmeubilair kent ook een grote diversiteit aan objecten die langs de wegen zichtbaar zijn, zoals hectometerpaaltjes, bebording, fietsenrekken, abri’s etc. Ook in 2018 was het functioneel gerichte beheer over het algemeen op orde. Verschuiving in het ritme van de werkzaamheden over enkele jaren blijkt bij deze asset nog voordelen voor de provincie op te leveren.
Een meevaller ontstond toen bleek dat de technische staat van de verkeersborden beter was dan geraamd.
Door toepassing van risico gestuurd onderhoud bleek minder vervanging nodig. Het vervangen van de hectometerborden loopt in één keer door tot in 2019. Hierbij worden voortaan duurzamere types geplaatst. En de abri’s worden in één werk tegelijk vervangen, maar dat is pas in 2019 en 2020 noodzakelijk. Dan plaatsen we een duurzamer en zo circulair mogelijk ingekocht type.
Het onderhoud van deze asset leent zich goed voor prestatiecontracten met opdrachtnemers. Dit type contract zal in de toekomst steeds vaker worden toegepast.

Groen

Het groenbeheer bestaat uit het beheer en onderhoud aan bermen, sloten, hagen en bomen langs de provinciale wegen. Het ecologisch wegbermbeheer langs een groot deel van haar wegen maakt daar onderdeel van uit. De verkeersveiligheid mag bij groenbeheer niet in het geding komen.
Ook in 2018 is het groenonderhoud tot op het vereiste kwaliteitsniveau uitgevoerd. Extra aandacht is afgelopen jaar gegaan naar de eikenprocessierups, het essenbestand (essentaksterfte) en de droge zomer. Ook in 2019 verwachten we dat verwijdering van aangetaste essen noodzakelijk is.

Openbare verlichting

De asset openbare verlichting bestaat uit lichtmasten, armaturen, lampen, kabels en regelapparatuur en dient om openbaar toegankelijk gebied te verlichten. De verlichting naast verkeersveiligheid ook gericht op sociale veiligheid (voor m.n. fietsers en voetgangers). Het beheer richt zich volgens vastgesteld beleid op dat het donker blijft waar het kan en licht waar het nodig is. Duurzaam beheer is bij deze asset een dankbaar onderwerp, want het heeft direct resultaat. Zo zijn in 2018 weer veel verouderde ‘lage druk natrium’ (SOX) lampen vervangen door de zuiniger (gedimde) LED verlichting. Door het vervangen van de huidige verlichting door dimbare LED verlichting leveren we ook een positieve bijdrage aan het energieakkoord.
Voor 2019 zien we een toename van het verlichtingsareaal door geplande uitbreidingen van het provinciaal wegennet en verlichting van fietspaden.

Verkeersregelinstallaties

De verkeersregelinstallaties (VRI’s) betreft verkeerslichten op kruispunten en rotonde doseer installaties (RDI’s) op rotonden. Beide zijn aangesloten op de verkeerscentrale in ons steunpunt Huis ter Heide. Indien onderhoud aan een kruispunt plaatsvindt, is er altijd sprake van verkeershinder. Daarom wordt het onderhoud van de VRI’s zoveel als mogelijk opgenomen in de trajectaanpak of als een kruispunt wordt gereconstrueerd.
De uitvoeringsmarkt kent de laatste jaren problemen met het leveren van voldoende kwaliteit binnen de afgesproken planning en kosten. Er zijn maar enkele opdrachtnemers in deze branche in Nederland en deze kunnen het werk nauwelijks aan. Desondanks is het geplande onderhoud is op een enkel project na in 2018 voltooid. De niet afgeronde werkzaamheden worden begin 2019 uitgevoerd.
Een nieuwe landelijke ontwikkeling is de toepassing van intelligente VRI in de provincie Utrecht. In 2018 is begonnen met de uitrol van dit type verkeerslicht. Het vraagt een nieuwe beheerstrategie en onderhoudservaring in de praktijk.

Verkeersmanagement

Het verkeersmanagement vindt voornamelijk plaats in ons steunpunt Huis ter Heide. Vanuit deze locatie wordt gestuurd op een zo optimaal mogelijke mobiliteit op de provinciale wegen.
De asset bevat naast ‘spullen op straat’ (zoals camera’s), ICT-technische systemen en software. Het voortdurend, 24/7, werkend houden van de systemen betekent scherpe contractvorming bij de levering van diensten (onderhoudsaannemers). Plus een continue vinger aan de pols van provinciale medewerkers, om de coördinerende taak goed in te vullen. Onze provinciale verkeerscentrale werkt nauw samen met de RWS-verkeerscentrale van Midden-Nederland en diverse gemeenten binnen de provincie.
Ook in 2018 richtte het verkeersmanagement zich op optimaal werkende systemen met zo min mogelijk uitval. Hierbij zijn ook in 2018 diverse regionaal afgesproken omleidingsroutes ingezet ter optimalisatie van de mobiliteit op drukke tijdstippen. Het bijbehorende onderhoud van de asset is uitgevoerd.

De wereld van verkeersmanagement verandert voortdurend. Zo is regelmatige actualisatie voor de contracten met dienstverleners aan de provincie noodzakelijk. En op het vlak van ICT ontwikkeling zal de C-ITS (Coöperatieve Intelligent Transport Systems) grote invloed gaan hebben op de manier waarop wij verkeersmanagement uitvoeren.

Verloop van de bestemmingsreserve

Vast onderhoud
Vast onderhoud rekent af met de algemene middelen.
Het vaste onderhoud aan de kapitaalgoederen kent de onderverdeling wegen en vaarwegen. Het betreft het onderhoud dat jaarlijks plaatsvindt en een zo continue mogelijke kostenlast heeft.

Voor wegen was in 2018 € 5,7 mln.begroot en de realisatie was € 5,4 mln. Het verschil wordt verklaard doordat de kosten voor het prestatiebestek voor onderhoud aan bermen, kunstwerken, wegmeubilair en verharding ca. € 0,3 mln. lager uit zijn gevallen. Aanvullend hierop zijn de baten van ca. € 0,2 mln. uit de verdeling van de onderhoudskosten met onze partners bij kruisingen en rotondes (potentheorie) ontvangen welke abusievelijk niet zijn begroot.

Voor vaarwegen was in 2018 € 1,3 mln. begroot en de realisatie was € 0,8 mln. Het verschil wordt verklaard door lagere onderhoudslasten bij het Merwedekanaal uitgevoerd door Zuid-Holland.

Variabel onderhoud

In 2018 was voor het variabel onderhoud € 13,6 mln. begroot, terwijl er uiteindelijk € 11,6 mln. is besteed.
Er zijn lagere lasten dan begroot om verschillende redenen. Zo is aan de verharding voor ca. € 1,5 mln. nog niet uitgevoerd, door vertraging in de uitvoering en de te late levering van geluid reducerend asfaltmengsel. Uitloop van de werkzaamheden resulteerde ook bij het variabel onderhoud aan vaste kunstwerken over 2018. De uitgestelde werkzaamheden worden alsnog uitgevoerd in het programma van 2019. Door toepassing van risico gestuurd onderhoud, bleek gepland onderhoud bij wegmeubilair uitgesteld te kunnen worden naar 2020. Er zijn ook hogere baten € 0,8 mln. dan begroot. De grootste oorzaak, ca. € 0,5 mln. ligt bij terugbetaling van schades.

Voor vaarwegen was in 2018 € 1.1 mln. begroot de realisatie was € 0,9 mln. Het verschil wordt verklaard door lagere onderhoudslasten bij het Merwedekanaal uitgevoerd door Zuid-Holland.

Voor het verloop van de bestemmingsreserve voor beheer en onderhoud betekent dit per saldo een onttrekking van € 1.8 mln. De reserve bedraagt per einde jaar € 30,4 mln.

De kosten voor gladheidsbestrijding kent in de loop der jaren ook een grote variabiliteit. Voor dit onderdeel is in 2013 een afzonderlijke reserve opgericht. Aangezien het onderhoud betreft aan de wegen, is dit ook opgenomen in de Nota kapitaalgoederen 2018. De in 2018 begrote lasten van € 0,8 mln., bleken ca. € 0,1 mln. hoger uit te vallen door uitgebreidere strooiactiviteiten.
De baten zijn in 2018 € 0,06 mln. hoger dan begroot als gevolge van hogere verrekening met derden voor strooiactiviteiten.

Voor het verloop van de bestemmingsreserve voor gladheidsbestrijding betekent dit per saldo een onttrekking van € 0,05 mln. De reserve bedraagt per einde jaar € 0,2 mln.

Vervangingen van kapitaalgoederen zijnde investering
Volledigheidshalve vermelden we hier dat de vervangingen van kapitaalgoederen in 2018 die voldeden aan de investeringscriteria van de Nota investeren (PS, nov. 2017), betroffen in 2018 twee locaties. Te weten vervanging van de verharding van het wegdek van traject 17 van de N204 (€ 1,87 mln.) en vooruitlopende bijdragen van partners aan de kosten voor vervanging van een deel van de damwand van rivier de Eem (- € 0,12 mln.).